ضعف قانون در حوزه مالکیت معنوی(گفتگو با روزنامه کیهان)

رایانه از جمله مصنوعات بسیار مهم و خاص بشری است که همه ابعاد زندگی انسان ها را متحول کرده است و آثار شگفت انگیز و گسترده ای در زندگی انسان ها به جا گذاشته است در ابتدای ورود رایانه ها به زندگی انسان ها تنها بخش های کمی از جامعه تحت تاثیر این وسیله قرار گرفته بودند ولی در سال های بعد با انقلاب فناوری اطلاعات به طور پایه ای جوامع را در تمامی زمینه های سیاسی، اقتصادی اجتماعی و فرهنگی دستخوش تحول کرده است به طوری که به سختی می توان جامعه ای را یافت که تحت تاثیر فناوری اطلاعات قرار نگرفته باشد.
    با گسترش فناوری اطلاعات در جوامع همانطور که این وسیله منشا تحولات و پیشرفتهای زیادی در جوامع بشری شد اما این تغییر و تحولات عامل بروز مشکلاتی در انسان ها نیز شد. شاید در گذشته فرد با یک داس، یک چوب، یا یک خنجر و مدتها بعد اسلحه ابزار غارت و مزاحمت و تجاوز به حقوق دیگران را فراهم می ساخت ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی با فشار دادن یک کلید و تایپ کردن چند عدد و حروف می توان برای دیگران مزاحمت ایجاد کرد و وارد حریم خصوصی آنها شد و هستی و نیستی شان را به باد فنا داد. شاید همین موارد سبب شد تا سیاستگذاران جنائی اغلب کشورهای جهان با استفاده از ابزارهای نظامی درصدد مبارزه با این جرایم شوم بر بیایند و سبب تصویب کنوانسیون جرایم رایانه ای در اواخر سال 2001 و امضای آن توسط 30کشور پیشرفته جهان شوند که این خود نشان از عزم همه کشورهای پیشرفته برای مقابله با جرایم رایانه ای است.
    درمورد اولین جرایم رایانه ای در ایران نیز موارد ضد و نقیض بسیاری وجود دارد؛ اما طبق گفته برخی کارشناسان اولین جرم رایانه ای در ایران در روز 26 خرداد سال 1378 به ثبت رسیده است که در آن یک دانشجوی کامپیوتر و یک کارگر چاپخانه در کرمان با استفاده از کامپیوتر چک های تضمینی را جعل می کردند و بعد آن نیز موارد دیگری به عنوان جرائم رایانه ای به ثبت رسیده است که جعل اسکناس، کارت پایان خدمت، مدارک تحصیلی و جعل چک های مسافرتی بعضی از این جرائم بوده است، که نبود قانون درمورد جرائم این چنینی سبب شد تا مجازات درستی درمورد کسانی که مرتکب جرایم رایانه ای می شدند انجام نشود.
    شاید خیلی ها تصور می کردند با تصویب و ابلاغ این قانون با مجازات های سنگین تری که برای مرتکبین این جرائم اعمال می شود میزان جرائم رایانه ای در کشور روزبه روز کمتر شود ولی سرهنگ مهرداد امیدی معاون مبارزه با جرائم رایانه ناجا طی یک نشست خبری در تیرماه امسال میزان جرائم رایانه ای در سه ماهه اول سال 1389 را دو برابر مدت مشابه سال گذشته اعلام کرد و گفت: در سه ماهه اول سال 1389، 111پرونده مربوط به جرائم رایانه ای تشکیل شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 2برابر افزایش یافته است؛ زیرا سال گذشته در طی این مدت 45 پرونده جرائم رایانه ای تشکیل شده بود. با این حال درمورد این ارقام و آمار نیز صحبت های فراوانی مطرح می شود و صاحب نظران نیز دلایل گوناگونی درمورد این افزایش جرم مطرح می کنند. ....
        حقوق مالکیت معنوی
    امروزه ارزش دانش، تولید علم و فکر و اندیشه در فرآیند تجارت بین المللی به مراتب بیشتر از همه زمانها افزایش یافته است مثلاارزش داروهای جدید یا سایر محصولات و فناوری ها و فرآورده هایی که در آنها از تکنولوژی روز دنیا استفاده شده است نه درجنس و ماده فیزیکی بلکه در میزان فکر و اندیشه و درجه نبوغی است که پای آن ریخته شده. در دنیای امروز حقوق مالکیت معنوی اهمیت بسیار زیادی دارد و قوانین سختگیرانه ای برای کسانی که این حقوق را رعایت نمی کنند لحاظ می شود و خسارت ها و غرامت های سنگینی نیز از کسانی که در فضای مجازی این حقوق را رعایت نمی کنند دریافت می شود. ولی متاسفانه درکشورما به دلیل نبود قوانین محکم و سخت دراین زمینه به این راحتی حقوق مالکیت معنوی نادیده گرفته می شود و حقوق کسانی که ساعتها وماهها و سالها وقت خود را صرف تولید یک کتاب، مقاله، آلبوم موسیقی و... می کنند به راحتی نادیده گرفته می شود و حاصل عمر و زندگی آنها به راحتی وبدون پرداخت هیچ هزینه ای دردسترس عموم قرار می گیرد.
    دکتر فهیم مصطفی زاده حقوقدان ومدرس دانشگاه تاثیر حقوق مالکیت معنوی را در تجارت بین الملل، سرمایه گذاری، روابط اقتصادی غیرقابل انکار می داند و می گوید: بدون شک تاثیر سوئی را که رعایت نکردن حقوق مالکیت معنوی و تعرض به حقوق پدیدآورندگان از نظر جلوگیری از ابداع و ابتکار دارد و همچنین از نظر احساس عمومی یاس و ناامنی که در میان هنرمندان و نویسندگان و به طور کلی متفکران به وجود می آید نمی توان نادیده گرفت.
    وی علت نقض گسترده حقوق مالکیت معنوی را خلاقانونی نمی داند و اظهار می دارد: براساس قوانین موجود می توان با این چنین امری مقابله کرد. نقض این حقوق قبل از ظهور رایانه نیز وجود داشته است و فقط با گسترش رایانه به صورت وسیعتری درفضای مجازی صورت می گیرد.
    این مدرس دانشگاه تصریح می کند: یکی از دلایل نقض مالکیت معنوی نداشتن اعتقاد به این حقوق وبی توجهی به جایگاه این حقوق درتوسعه و پیشرفت جامعه است.
    وی درخصوص راهکارهای رعایت حقوق مالکیت معنوی می گوید: کشورما دراین زمینه نیازمند نهادینه کردن فرهنگ احترام به این حقوق درسطح جامعه ازطریق نهادهای فرهنگ سازی مانند مساجد، تریبون نمازجمعه، رسانه های گروهی، دانشگاه و مدارس می باشد و درکنار این فرهنگ سازی دولت، قوه قضاییه و نهادهای انتظامی نیز بایستی اقدامات خود در محدوده قانون را شدت بخشند و آثار این اقدامات در جامعه قابل لمس باشد.
    درهمین زمینه مهندس رضا باقری اصل رئیس دفتر فناوری های نوین مرکز پژوهش های مجلس نیز معتقد است: درکشور ما علاوه بر فرهنگ سازی، مشکل خلاقانون نیز به شکل جدی وجود دارد.
    وی می گوید: در مورد اینکه آیا حقوق مالکیت فکری باید در قانون جرائم رایانه ای اعمال می شده است یا نه دو عقیده وجود دارد که برخی کارشناسان بر این عقیده هستند که باید این حقوق در این قانون لحاظ می شده است و برخی نیز معتقدند حقوق مالکیت فکری به دلیل اهمیت بسیار زیادی که دارد نیاز به تصویب یک قانون جداگانه دارد.
    وی درخصوص مشکلات نداشتن قانون مالکیت معنوی اظهار می دارد: قطعاً وقتی که فناوری اطلاعات بعد مکان و بعد زمان را تحت تاثیر قرارداده است طبعاً از مزایا و معایبی نیز برخوردار است که یکی از معایب آن سواستفاده از ماهیت اطلاعات است.
    این کارشناس فناوری اطلاعات در ادامه نبود قانون در حوزه مالکیت معنوی را عامل افزایش سرعت تخلفات و بالارفتن امکان تخلفات می داند.
    دکتر فهیم مصطفی زاده مدرس دانشگاه و حقوقدان در تشریح دلایل افزایش قابل ملاحظه جرایم رایانه ای می گوید: ما نیازمند اقدامات عملی موثر درحدود قوانین هستیم؛ دلیل سرعت روزافزون اقدامات خرابکارانه و مجرمانه در فضای مجازی به این دلیل است که اقدامات قضایی و انتظامی در این زمینه مشهود نیست و لذا این قوانین نمی توانند دارای وجه بازدارنده و ارعابی در میان مجرمین باشند.
    وی ادامه می دهد: یک دلیل دیگر افزایش جرایم این است که مجازات در نظر گرفته شده در قانون مجازات مطلوبی نیست و بایستی مجازات در نظر گرفته شده متناسب با جرم رایانه ای باشد. این مدرس دانشگاه با بیان اینکه حداقل انتظار این است که این مجازات باید در کنار مجازات سنتی پیش بینی شده باشد، می گوید: این مجازات مانند محرومیت موقت یا دائم دسترسی به رایانه است. وی یکی دیگر از راهکارهای آن را آموزش صحیح استفاده از فضای مجازی به شهروندان دانست و اضافه کرد: باید به همه شهروندان راهکارهای لازم در برابر اقدامات آسیب زای رایانه ای را آموزش داد تا آنها کمتر دچار این مشکلات شوند.

منبع shahrvand22.blogfa.com